Gabriela Mistral yw un o feirdd pwysicaf Chile. Yr awdur Americanaidd Ladin cyntaf, a'r bumed fenyw i dderbyn y Wobr Nobel, yn 1945, 26 mlynedd cyn ei chydwladwr, Pablo Neruda.

Yn ei barddoniaeth, mae iaith syml ond angerddol yn sefyll allan, sy'n ceisio mynegi'n ddwfn emosiynau sy'n gwrthdaro. Mae'r Anthology o rifyn coffaol y Royal Spanish Academy yn mynegi bod ei waith:

(...) yn plethu i wrthbwynt bywyd llawn angerdd trasig; o gariadau na wyddant derfynau ; profiadau bywyd ffiniol; o ymrwymiad radical i'w wlad enedigol ac i freuddwyd America; tosturi, yn ystyr eirdarddol y term - teimlad a phrofiad a rennir -, gyda'r anghyfannedd a'r gorthrymedig.

Mae'r gerdd "Besos", yn ogystal â bod yn un o'r rhai mwyaf poblogaidd, yn enghraifft o ysbryd barddonol Gabriela Mistral. Mae'r gerdd yn ymdrin â'r testun chwerthinllyd o atyniad a gwrthddywediadau cariad.

cusanau

Mae cusanau sy'n ynganu eu hunain

brawddeg gondemniol o gariad, <1

Mae yna gusanau sy'n cael eu rhoi gyda chip

Mae yna gusanau a roddir â chof

Mae cusanau tawel, cusanau bonheddig

Mae yna enigmatig, didwyll cusanau

Mae yna gusanau y mae eneidiau yn unig yn eu rhoi i'w gilydd

Mae yna gusanau sy'n cael eu gwahardd, wir.

Mae yna gusanau sy'n llosgi ac yn brifo,

>Mae cusanau sy'n cipio'rsynhwyrau,

mae yna gusanau dirgel sydd wedi gadael

mil o grwydriaid a breuddwydion coll.

Mae cusanau problemus sy'n cynnwys

allwedd nad oes mae un wedi dehongli,

mae yna gusanau sy'n achosi trasiedi

sawl rhosyn mewn broetsh sydd wedi tynnu eu dail.

Mae cusanau persawrus, cusanau cynnes

Mae cusanau sy'n gadael olion ar y gwefusau

fel cae o haul rhwng dau ddarn o rew.

Mae cusanau sy'n edrych fel lilïau

am eu bod yn aruchel, yn naïf ac yn I bur,

y mae cusanau bradwrus a llwfr,

y mae cusanau melltigedig a llwfr> Jwdas yn cusanu Iesu ac yn gadael argraffnod

ar ei wyneb Duw, y ffeloniaeth,

tra mae'r Magdalene a'i chusanau

yn cryfhau ei loes yn drugaredd.

> Ers hynny yn y cusanau yn curo

cariad, y brad a'r boen,

mewn priodasau dynol maent yn ymdebygu

>Mae yna gusanau sy'n cynhyrchu rheibus

o losgi cariadus ac angerdd gwallgof,

rydych chi'n eu hadnabod yn dda nhw yw fy nghusanau i

a ddyfeisiwyd gennyf fi, ar gyfer eich ceg. <1

Cusanau fflam sydd mewn olion printiedig

yn cario rhychau cariad gwaharddedig,

cusanau ystormus, cusanau gwylltion

nad oes ond ein gwefusau wedi eu blasu.

Ydych chi'n cofio'r un cyntaf...? Anniffiniadwy;

gorchuddiwyd eich wyneb â gwrid goch

ac yn sbasmau emosiwn ofnadwy,

llenwyd eich llygaid â dagrau.

A ydychYdych chi'n cofio un prynhawn mewn gormodedd gwallgof

gwelais i chi'n genfigennus yn dychmygu cwynion,

rwy'n eich atal yn fy mreichiau... dirgrynodd cusan,

a beth wnaeth welwch chi nesaf... ? Gwaed ar fy ngwefusau.

Dysgais di i gusanu: mae cusanau oer

o galon anoddefol o graig,

dysgais di i gusanu â'm cusanau

wedi’i ddyfeisio gennyf fi, ar gyfer eich ceg.

Dadansoddiad

Mae’r gerdd yn ailddiffinio’r hyn y gall cusan fod, a thrwy’r ymgais hon mae’n dweud wrthym am nwydau, teyrngarwch, rhamant, cnawdol, platonig cariad ac, yn gyffredinol, y cysylltiadau affeithiol sy'n ein huno.

Mae'n cynnwys tair pennill ar ddeg gydag adnodau hendecasyllabig lle mae'r odl gytsain yn drech.

Y chwe phennill cyntaf, a nodweddir trwy anaphora, maen nhw'n cwestiynu ystyr arferol cusanau. Y peth cyntaf rydyn ni'n ei ddychmygu wrth feddwl am y gair cusan yw'r weithred gorfforol o gusanu. Mae’r gerdd yn dechrau drwy agor y dychymyg i bopeth a allai hefyd fod yn gysylltiedig â chusan, ac sy’n pwyntio’n fwy na gweithredu, at y bwriad y tu ôl i’r gusan: “mae cusanau a roddir â golwg/ mae cusanau’n cael eu rhoi â chof".

Mae'r gerdd yn cyferbynnu ansoddeiriau a delweddau nad ydym fel arfer yn eu cysylltu, ac yn aml yn cyflwyno syniadau croes. Felly, mae'r "enigmatig" sy'n gysylltiedig â'r hyn sy'n gudd, yn gwrthwynebu'r "diffuant". Hefyd y cusan "bonheddig", neu'r gusan platonig "nad oes ond eneidiau'n ei rhoi i'w gilydd", ac sy'n ein cyfeirio at ygwrthgyferbynnir parch, at gariad brawdol, o rieni i blant, a hyd yn oed i gariad ysbrydol ac ethereal, â chariad gwaharddedig, sy'n cyfeirio at gariadon.

Trwy "Kisses", cyflwynir panorama o nwydau dynol sy'n amlinellu y berthynas agos rhwng cariad a chasineb. Mae'r gerdd yn ail-greu'r gwahanol rymoedd gwrthdaro mewn gwrthwynebiad sydd, fel y mae'r beirniad, Daydí-Tolston yn nodi, yn croesi barddoniaeth Mistral:

"Cariad a chenfigen, gobaith ac ofn, pleser a phoen, bywyd a marwolaeth, breuddwyd a gwirionedd, delfryd a realiti, mater ac ysbryd, yn cystadlu yn ei fywyd ac yn dod o hyd i fynegiant yn nwyster ei leisiau barddonol diffiniedig" Santiago Daydí-Tolson. (Cyfieithiad eich hun)

Cariad angheuol

Er bod "Kisses" yn dweud wrthym am bob math o nwydau a pherthynas, nid yn unig y rhai rhamantus, mae cariad angheuol yn sefyll allan yn y gerdd.

Yn cyflwyno’r weledigaeth o gariad fel brawddeg, lle nad oes neb yn dewis nac yn meddu ar unrhyw bŵer dros bwy sy’n cael ei garu. Mae'r cariad gwaharddedig yn sefyll allan yn arbennig, y mae'r awdur, gyda llawer o ddrygioni, yn cysylltu â'r un "gwir", ac mae hefyd yn un o'r rhai mwyaf tanllyd: "Mae Lama yn cusanu sydd mewn olion printiedig / yn cario rhychau cariad gwaharddedig"

Hefyd, mae’r rhwyddineb y mae cariad yn troi’n frad, casineb a hyd yn oed trais yn amlwg. Mae'r gwaed ar y gwefusau yn brawf o gynddaredd a chynddaredd cenfigen:

Ydych chi'n cofio un prynhawn mewn gwallgofrwydd?gormodedd

Fe'ch gwelais yn genfigennus yn dychmygu cwynion,

rwy'n eich atal yn fy mreichiau... dirgrynodd cusan,

a beth welsoch chi nesaf...? Gwaed ar fy ngwefusau.

Llais barddonol: merched a ffeministiaeth

Er bod Gabriela Mistral wedi bod â safbwynt amwys ynglŷn â’r mudiad ffeministaidd, mae’n ddiddorol iawn dadansoddi ei llais barddonol sydd o reidrwydd yn diffinio’r safbwynt fenywaidd gwraig ei chyfnod

Nid yw'r llais barddonol goddrychol sy'n cyfrif am yr unigolyn yn ymddangos tan y nawfed pennill. Dyma ddynes sy'n ei chael ei hun mewn gwrthryfelwyr angerdd:

Mae yna gusanau sy'n cynhyrchu rheibus

o gariad angerddol a gwallgof,

rydych chi'n eu hadnabod yn dda nhw yw fy nghusanau i<1

a ddyfeisiwyd gennyf fi, er dy enau di.

Mae'r wraig, yn y gerdd, yn gwrthryfela yn erbyn tabŵ rhywioldeb benywaidd, ac yn arbennig, awydd merched. Yn yr ystyr hwn, mae'r gerdd yn arloeswr yn y mudiad ffeministaidd a fu ar ei anterth yn y 1960au.

Y mae llais barddonol benywaidd, ar ben hynny, yn canfod ei awduraeth, ei chreadigedd a'i hôl troed yn y byd, gan lywio trwy gorfforaeth, a oherwydd yr holl nwydau y mae hi'n eu hawgrymu:

Dysgais i chi i gusanu: cusanau oer

sydd o galon anoddefol o graig,

Dysgais chi i gusanu â'm cusanau

a ddyfeisiwyd gennyf fi, ar gyfer eich ceg.

Rwyf am dynnu sylw at y ffaith mai’r wraig yn y gerdd sy’n dysgu i’w chariad sut i gusanu, ac awgrymir yn ddealledig hebddi hini fyddai unrhyw gynhesrwydd, dim emosiwn, yn groes i’r syniad patriarchaidd a cheidwadol mai dyna’r gŵr a ddylai fod yn arbenigwr ar rywioldeb.

Os ydych yn hoffi’r bardd hwn, fe’ch gwahoddaf i ddarllen 6 cerdd sylfaenol gan Gabriela Mistral.

Ffotograff gan Gabriela Mistral

Am Gabriela Mistral

Ganed Gabriela Mistral (1889-1957) i deulu gostyngedig. Bu'n cynnal ei hun a'i theulu o 15 oed yn gweithio fel athrawes ysgol, nes i'w barddoniaeth ddechrau cael ei chydnabod.

Bu'n gweithio fel addysgwr a diplomydd yn Napoli, Madrid a Lisbon. Dysgodd Lenyddiaeth Sbaeneg ym Mhrifysgol Columbia, ymhlith sefydliadau pwysig eraill. Chwaraeodd ran bwysig yn addysg Chile a Mecsicanaidd.

Dyfarnwyd iddo ddoethuriaethau honoris causa o brifysgolion Fflorens, Guatemala a Choleg Mills. Yn 1945 derbyniodd y Wobr Nobel am Lenyddiaeth.